Thời gian đọc: ~6 phút

---

1. Fortified food là gì?

Fortified food là các loại thực phẩm thông thường được bổ sung thêm vitamin, khoáng chất hoặc chất có lợi cho sức khỏe trong quá trình chế biến. Mục tiêu là:

• Bổ sung vào chế độ ăn thiếu hụt,
• Hỗ trợ chức năng sinh lý (như miễn dịch, tiêu hóa, thị lực…),
• Đôi khi hướng đến một nhóm đối tượng đặc biệt (trẻ em, phụ nữ mang thai, người cao tuổi…).

Ví dụ:

• Sữa có bổ sung canxi và vitamin D để hỗ trợ xương.
• Nước trái cây tăng cường vitamin C giúp “tăng sức đề kháng”.
• Ngũ cốc ăn sáng bổ sung sắt, kẽm và vitamin nhóm B.
• Bột mì tăng cường acid folic (ở NZ là bắt buộc từ 2023).

---

2. Fortified food khác gì với thực phẩm chức năng?

Đặc điểm	Fortified food	Thực phẩm chức năng (dietary supplement)
Hình thức	Thực phẩm thông thường: sữa, nước, bánh…	Viên, bột, nước uống dạng liều, gói nhỏ
Mục tiêu chính	Cải thiện thành phần dinh dưỡng trong khẩu phần	Hỗ trợ chức năng cơ thể một cách tập trung
Đối tượng	Đa số người tiêu dùng	Người có nhu cầu đặc biệt hoặc theo chỉ định
Quản lý	Theo quy định nhãn thực phẩm thông thường	Gần với dược phẩm, quy định nghiêm ngặt hơn

---

3. Những thành phần được bổ sung phổ biến

• Canxi + vitamin D: Hỗ trợ xương, răng
• Sắt: Ngăn thiếu máu, đặc biệt ở phụ nữ & trẻ em
• Vitamin nhóm B (B1, B2, B6, B12): Hỗ trợ thần kinh & chuyển hóa
• Omega-3, DHA: Tốt cho não bộ, mắt (thường thấy trong sữa cho trẻ em)
• Probiotic (lợi khuẩn): Cân bằng hệ tiêu hóa

---

4. Vấn đề là ở “health claims”

Trên bao bì của các sản phẩm tăng cường này thường xuất hiện những dòng chữ như:

• “Giúp xương chắc khỏe”
• “Tăng sức đề kháng”
• “Hỗ trợ phát triển chiều cao”
• “Bổ sung sắt, tốt cho mẹ bầu”

Đây gọi là health claim – tuyên bố lợi ích sức khỏe, và chúng phải được kiểm soát nghiêm ngặt. Lý do là vì nếu nói quá đà, người tiêu dùng có thể ngộ nhận đó là thuốc hoặc hiệu quả đã được chứng minh y học.

🔍 Ở Việt Nam:

Việc ghi health claims vẫn còn khá nhiễu loạn, do quy định chưa được kiểm soát chặt. Có những sản phẩm in trên bao bì các dòng như:

“Giúp trẻ thông minh, học giỏi”,
“Tăng chiều cao vượt trội”,
“Thải độc gan, tăng cường sinh lý”…

… nhưng không có nghiên cứu khoa học nào chứng minh rõ ràng, thậm chí đôi khi gây hiểu lầm.

🔍 Ở New Zealand & Úc:

Tất cả các health claims trên thực phẩm phải tuân thủ theo Standard 1.2.7 – Nutrition, Health and Related Claims của FSANZ. Có hai loại:

• General level claims: ví dụ “Canxi tốt cho xương” – được phép nếu sản phẩm đạt lượng canxi theo chuẩn.
• High level claims: ví dụ “Canxi giúp giảm nguy cơ loãng xương” – chỉ được nếu có bằng chứng y học và được FSANZ duyệt.

Sản phẩm không được phép nói quá hoặc gây nhầm lẫn với thuốc.

---

5. Lợi hay hại?

✔️ Lợi ích:

• Giúp bổ sung vi chất trong khẩu phần ăn, đặc biệt với người ăn uống không đủ dinh dưỡng.
• Giúp phòng tránh thiếu hụt ở nhóm dễ bị thiếu (trẻ em, người già, phụ nữ mang thai).
• Có thể thay đổi nhận thức dinh dưỡng của người tiêu dùng theo hướng tích cực.

⚠️ Hạn chế:

• Nhiều sản phẩm lợi dụng trend để “gắn mác bổ sung” mà không thật sự hiệu quả.
• Người tiêu dùng dễ bị cuốn vào quảng cáo, tin rằng ăn những thực phẩm này sẽ “khỏe toàn diện”.
• Việc bổ sung quá nhiều một số vi chất cũng có thể gây hại (ví dụ: sắt dư gây táo bón, vitamin A dư gây độc gan…).

---

6. Doanh nghiệp muốn sản xuất/export fortified food cần lưu ý gì?

• Ghi nhãn rõ ràng, đúng quy định quốc tế (nhất là nếu hướng đến thị trường như New Zealand hoặc EU).
• Tuyên bố đúng mức – không thổi phồng hiệu quả.
• Tài liệu chứng minh thành phần, hiệu quả, mức bổ sung phù hợp phải đầy đủ để khi cần có thể trình cho cơ quan chức năng.

---

✅ Kết luận

Fortified food là một xu hướng đáng khuyến khích, nhưng cần hiểu đúng và sử dụng đúng. Dưới góc nhìn của người tiêu dùng, đừng quá kỳ vọng một hộp sữa hay một hũ ngũ cốc sẽ thay thế cho một chế độ ăn đầy đủ. Còn nếu bạn là người làm trong ngành thực phẩm, hãy đảm bảo tính trung thực, minh bạch và đúng pháp luật khi đưa ra các tuyên bố sức khỏe.

---

📌 Bài viết tới sẽ phân tích kỹ hơn về xu hướng “functional food” và vai trò giữa công nghệ – marketing – quy định pháp lý. Nếu bạn quan tâm đến việc phát triển sản phẩm hoặc học chuyên sâu, hãy tiếp tục đồng hành cùng FoodInsight nhé!