⏱ Thời gian đọc: 7–8 phút
Sinh viên công nghệ thực phẩm cần chuẩn bị gì ngoài kiến thức sách vở? Bài viết chia sẻ kỹ năng, tư duy và kinh nghiệm thực tế để vững vàng khi bước vào nghề.
Đã từng là sinh viên ngành công nghệ thực phẩm, từng đứng lớp giảng dạy, rồi làm sản xuất, phát triển sản phẩm, quản lý nhà máy và hiện là quản lý dự án R&D tại một công ty thực phẩm ở New Zealand – hơn 20 năm kinh nghiệm cho thấy rất rõ: kiến thức trong trường chỉ là phần nổi của tảng băng. Phần chìm – và cũng là phần quan trọng nhất – chính là những gì học được ngoài giảng đường.
🧠 Học đúng – chưa đủ
Trong môi trường đại học, việc “học đúng giáo trình – làm đúng hướng dẫn” là điều quen thuộc. Nhưng khi bước vào công việc thực tế, không ai cung cấp công thức mẫu, không có hướng dẫn từng bước, và cũng chẳng tồn tại đáp án sẵn có.
Điều doanh nghiệp mong đợi là người có khả năng giải quyết vấn đề, ra quyết định đúng và làm được việc – không đơn thuần chỉ là người “thuộc bài”.
🧪 Biết lý thuyết – nhưng liệu có làm được?
Trong các buổi phỏng vấn kỹ sư công nghệ thực phẩm, không ít ứng viên với bằng cấp tốt, điểm cao… lại lúng túng khi được hỏi:
“Bạn có thể xây dựng một công thức từ nguyên liệu cơ bản không?”
Công việc thực tế không chỉ là sao chép công thức hay làm theo những gì đã có, mà yêu cầu:
- Xây dựng công thức và quy trình sản xuất từ đầu.
- Lựa chọn gia vị đặc trưng, chất bảo quản phù hợp và đủ liều.
- Chọn phụ gia cấu trúc cho cảm giác miệng mong muốn.
- Dùng màu tự nhiên ở liều lượng phù hợp, đảm bảo an toàn thực phẩm.
- Giữ tỷ lệ chất béo – đạm theo tiêu chuẩn.
- Đảm bảo công thức vừa hiệu quả về mặt cảm quan, tuân thủ pháp luật, vừa tối ưu về giá thành và phù hợp sản xuất công nghiệp.
Không nhiều công ty nào chi tiết các yêu cầu ấy trong JD (mô tả công việc) – nhưng tất cả đều kỳ vọng ứng viên hiểu và làm được.
Chắc chắn sinh viên mới ra trường không ai đòi hỏi phải làm được hết. Nhưng nếu không muốn bị “chới với” khi bước vào nghề, thì nên bắt đầu rèn luyện từ bây giờ.
📊 Trình bày số liệu – kỹ năng tưởng nhỏ nhưng không nhỏ
Trong những báo cáo kết quả nghiên cứu phát triển, nhiều báo cáo thí nghiệm với bảng số liệu rất chi tiết, “khoa học”, nhưng kết luận lại thiếu phân tích, ví dụ:
“Căn cứ vào số liệu ta thấy…”
Chỉ cần một câu hỏi của sếp:
“Vậy đề xuất của bạn là gì?”
…là có thể khiến người báo cáo đứng hình.
Bởi trong môi trường làm việc, điều quan trọng không phải chỉ là bảng số liệu đầy đủ, mà cần có sự phân tích với kết luận ngắn gọn, rõ ràng và hành động được.
Kinh nghiệm thực tế cho thấy: cùng một bộ số liệu, nếu giao cho hai người khác nhau, có thể ra hai kết luận trái ngược – vì góc nhìn và cách phân tích khác nhau.
Hãy tập phân tích số liệu từ nhiều lăng kính: sản xuất cần gì, QA nhìn vào đâu, người tiêu dùng quan tâm gì… Khi làm được như vậy, kỹ thuật không chỉ còn là lý thuyết – mà trở thành công cụ để giải quyết vấn đề thực tế.
💬 Giao tiếp chuyên môn – cầu nối bị bỏ ngỏ
Giỏi công nghệ hay kỹ thuật là điều đáng quý, nhưng nếu không biết trình bày rõ ràng, không biết diễn giải cho người không chuyên, thì giải pháp kỹ thuật dễ bị “bỏ qua”.
Trong môi trường phát triển sản phẩm, việc làm việc liên phòng ban là điều bình thường. Không ai yêu cầu phòng marketing hiểu enzyme làm việc ra sao – nhưng mọi người cần hiểu: “Enzyme này giống như cái kéo, cắt nhỏ chất đạm để hấp thụ dễ hơn”.
Hãy luyện tập trình bày chuyên môn bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu – mà vẫn chính xác. Kỹ năng này không ai dạy, chỉ có thể hình thành qua thói quen tự luyện hằng ngày.
📈 Biết xu hướng tiêu dùng thực phẩm – hay vẫn mù mờ?
Không khó để các bạn trẻ nói say sưa về xu hướng thời trang, âm nhạc, nhưng lại bối rối trước câu hỏi:
“Xu hướng tiêu dùng thực phẩm đang thay đổi ra sao?”
Đây là một khoảng cách lớn giữa người học và thị trường – khiến việc học trở nên mơ hồ, không gắn với thực tế.
Việc này hoàn toàn có thể cải thiện. Ngày trước, đã từng tổ chức cho sinh viên tham quan triển lãm chuyên ngành thực phẩm như:
Tại đó, các bạn lần đầu thấy tận mắt máy ép lạnh, dây chuyền UHT, máy đóng gói thực phẩm dạng form-fill-seal… những điều mà trong lớp chỉ được học qua lý thuyết.
📌 Nếu bạn đã từng trải nghiệm điều này, đừng ngần ngại chia sẻ ở phần bình luận – để người sau có thêm động lực tham gia.
📚 Học suốt đời – không phải khẩu hiệu
Không có điều kiện đi triển lãm? Hoàn toàn có thể:
- Đăng ký newsletter của các tạp chí chuyên ngành thực phẩm như FoodNavigator, Meat Poultry, Meat Seafood Poultry Magazine…
- Theo dõi các trang tin quốc tế, đọc dần dần – từ đó hình thành cảm giác nghề, điều không một môn học đại học nào dạy được.
Càng đi xa, càng nhận ra: cái biết hôm nay có thể lỗi thời ngày mai. Cách duy nhất để không tụt lại là:
- Tự học
- Tự cập nhật
- Tự thích nghi
💡 Một lời nhắn
Nếu hỏi ai đó rằng họ áp dụng bao nhiêu kiến thức đại học vào công việc, phần lớn sẽ trả lời:
“Không nhiều lắm.”
Nhưng điều học được – cả trong và ngoài giảng đường – lại là nền móng để tạo nên cách tư duy và tiếp cận công việc chuyên nghiệp.
Thành công không đến từ may mắn, mà từ việc chuẩn bị sớm hơn, kỹ hơn, chủ động hơn người khác một bước.
🎯 Đừng chờ đến khi đi làm mới học
Nếu đang băn khoăn giữa “học để thi” và “học để làm”, hãy bắt đầu từ những việc nhỏ:
- Hỏi “tại sao” khi học bất cứ điều gì.
- Tập đọc xu hướng thực phẩm thay vì chỉ tin lời đồn.
- Tập phân tích bảng số liệu thật – và đưa ra đề xuất ngắn gọn.
- Tập viết lại một báo cáo kỹ thuật theo cách dễ hiểu hơn.
👉 Những bước nhỏ ấy chính là nền móng vững chắc cho hành trình nghề nghiệp dài lâu.
📢 Bạn từng trải qua điều tương tự?
Nếu đã từng đứng hình trước câu hỏi của sếp, từng ngơ ngác khi bị hỏi về xu hướng thị trường, từng nhận ra mình thiếu góc nhìn ngoài kỹ thuật,
hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn bên dưới.
📬 Biết đâu những chia sẻ ấy sẽ giúp một sinh viên trẻ nào đó tìm được định hướng và động lực ngay lúc cần thiết nhất.
💬 Bạn muốn đi xa hơn?
Một trong những kỹ năng quan trọng nhưng thường bị bỏ sót trong quá trình học – đó là cách tính giá thành sản phẩm ngay từ giai đoạn phát triển.
Việc này không chỉ giúp đảm bảo tính đúng – tính đủ, mà còn giúp đánh giá sớm khả năng thành công thực tế của sản phẩm trên thị trường.
📌 Nếu bạn muốn tìm hiểu cách tính giá thành sản phẩm trong quá trình R&D, hoặc chưa biết bắt đầu từ đâu để cân đối giữa công thức – chi phí – giá bán,
👉 hãy để lại ý kiến ở phần bình luận hoặc gửi câu hỏi về cho chúng tôi. Những chủ đề này sẽ được chia sẻ sâu hơn trong các bài viết tiếp theo.
